Giáo dục ý thức dân chủ qua cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân
Lượt xem:
Công tác tuyên truyền bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp trong ngành Giáo dục được định hướng phù hợp với từng nhóm đối tượng: học sinh, giáo viên và cán bộ quản lý.
Giáo dục ý thức dân chủ trong bối cảnh bầu cử: yêu cầu phân hóa đối tượng
Bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026–2031 là sự kiện chính trị có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong đời sống chính trị – xã hội của đất nước, thể hiện sinh động quyền làm chủ của Nhân dân, đồng thời là cơ chế quan trọng để Nhân dân trực tiếp tham gia xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Thông qua bầu cử, Nhân dân lựa chọn những đại biểu tiêu biểu về phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực và uy tín, đại diện cho ý chí, nguyện vọng của mình trong việc quyết định các vấn đề trọng đại của quốc gia và địa phương.
Trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân và toàn quân tiếp tục đẩy mạnh công cuộc đổi mới toàn diện, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, yêu cầu phát huy dân chủ đi đôi với tăng cường kỷ cương, pháp luật ngày càng được đặt ra cao hơn. Điều đó đòi hỏi công tác tổ chức bầu cử không chỉ bảo đảm đúng quy trình, đúng pháp luật, mà còn phải chú trọng công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị – tư tưởng, nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm công dân và tạo sự thống nhất cao trong xã hội.
Trong tổng thể nhiệm vụ đó, ngành Giáo dục giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Với chức năng đào tạo con người, bồi dưỡng nhân cách, hình thành thế giới quan, nhân sinh quan và ý thức chính trị cho các thế hệ, giáo dục không chỉ là lĩnh vực tham gia bầu cử với tư cách một lực lượng cử tri đông đảo, mà còn là thiết chế nền tảng trong việc lan tỏa các giá trị dân chủ xã hội chủ nghĩa. Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh vừa là đối tượng tiếp nhận thông tin tuyên truyền, vừa là chủ thể trực tiếp truyền tải, củng cố và phát huy các giá trị dân chủ trong môi trường học đường và cộng đồng xã hội.
Tuy nhiên, cần thấy rằng cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên và học sinh là những nhóm chủ thể có đặc điểm nhận thức, vị trí xã hội và vai trò chính trị khác nhau. Cán bộ quản lý giữ vai trò lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện; giáo viên là lực lượng trực tiếp giáo dục, định hướng nhận thức và hành vi cho học sinh; trong khi đó, học sinh là đối tượng giáo dục, đồng thời là lực lượng công dân trẻ – chủ nhân tương lai của đất nước. Sự khác biệt này đòi hỏi công tác tuyên truyền bầu cử trong ngành Giáo dục không thể triển khai theo cách tiếp cận đồng nhất, mà cần được thiết kế theo hướng phân hóa đối tượng, bảo đảm phù hợp với từng nhóm chủ thể, từng cấp học và từng môi trường giáo dục.
Việc phân hóa đối tượng trong tuyên truyền bầu cử không chỉ nhằm nâng cao hiệu quả trước mắt của công tác tổ chức bầu cử, mà còn có ý nghĩa lâu dài trong việc giáo dục ý thức dân chủ, bồi dưỡng văn hóa chính trị và trách nhiệm công dân cho các thế hệ. Thông qua đó, các giá trị dân chủ xã hội chủ nghĩa được hình thành, củng cố và phát triển một cách bền vững trong đời sống học đường, góp phần xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới.
Đối với học sinh: hình thành nhận thức ban đầu về dân chủ và quyền công dân
Học sinh, đặc biệt là học sinh trung học, là lực lượng công dân tương lai của đất nước, trong đó nhiều em sẽ lần đầu tiên thực hiện quyền bầu cử trong nhiệm kỳ 2026–2031. Do đó, tuyên truyền bầu cử đối với học sinh không chỉ nhằm cung cấp thông tin về một sự kiện chính trị cụ thể, mà cần được đặt trong tổng thể giáo dục công dân, giáo dục pháp luật và giáo dục lý tưởng cách mạng, hướng tới hình thành nền tảng nhận thức chính trị và ý thức trách nhiệm công dân lâu dài.
Xuất phát từ đặc điểm tâm lý lứa tuổi và mức độ phát triển nhận thức, nội dung tuyên truyền đối với học sinh không đặt trọng tâm vào kỹ thuật, quy trình bầu cử, mà tập trung làm rõ những vấn đề mang tính bản chất và định hướng. Trước hết, cần giúp học sinh nhận thức đầy đủ ý nghĩa của quyền bầu cử như một biểu hiện trực tiếp của quyền làm chủ của Nhân dân, qua đó hình thành thái độ trân trọng và ý thức bảo vệ quyền dân chủ đã được Hiến pháp ghi nhận. Bên cạnh đó, việc giới thiệu vai trò, chức năng của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp trong đời sống chính trị – xã hội góp phần giúp học sinh hiểu rõ cơ chế vận hành của Nhà nước, mối quan hệ giữa Nhân dân và các cơ quan quyền lực nhà nước. Đồng thời, tuyên truyền cần nhấn mạnh trách nhiệm của công dân trẻ trong việc tôn trọng Hiến pháp, pháp luật, chấp hành các quy định của Nhà nước và gìn giữ, phát huy các giá trị dân chủ xã hội chủ nghĩa.
Thông qua các hình thức giáo dục phù hợp với môi trường học đường như sinh hoạt dưới cờ, hoạt động trải nghiệm, hoạt động giáo dục công dân và các diễn đàn trao đổi, thảo luận, học sinh từng bước hình thành nhận thức chính trị đúng đắn, thái độ tích cực và tinh thần trách nhiệm đối với các vấn đề chung của đất nước. Đây chính là nền tảng quan trọng để các em thực hiện đầy đủ, nghiêm túc quyền và nghĩa vụ công dân khi đến tuổi bầu cử, đồng thời góp phần xây dựng thế hệ công dân trẻ có bản lĩnh chính trị, có ý thức pháp luật và trách nhiệm xã hội trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.
Đối với giáo viên: chủ thể trung tâm của tuyên truyền và giáo dục dân chủ
Giáo viên là lực lượng nòng cốt trong ngành Giáo dục, đồng thời vừa là cử tri tham gia bầu cử, vừa là chủ thể trực tiếp thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, giáo dục chính trị – tư tưởng cho học sinh. Với vị trí đặc thù đó, giáo viên giữ vai trò trung tâm trong việc chuyển tải và lan tỏa các giá trị dân chủ xã hội chủ nghĩa vào môi trường học đường, góp phần hình thành nhận thức, thái độ và hành vi chính trị đúng đắn cho thế hệ trẻ.
Đối với đội ngũ giáo viên, công tác tuyên truyền bầu cử trước hết tập trung vào việc nâng cao nhận thức đầy đủ, đúng đắn về mục đích, ý nghĩa chính trị – xã hội của cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp. Việc hiểu đúng, hiểu sâu về bản chất dân chủ của bầu cử là cơ sở để giáo viên thực hiện quyền và nghĩa vụ công dân một cách tự giác, có trách nhiệm, đồng thời truyền đạt chính xác, thuyết phục các nội dung liên quan đến bầu cử trong hoạt động giáo dục.
Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền cần làm rõ trách nhiệm chính trị của nhà giáo không chỉ với tư cách là công dân, mà còn với vai trò người giáo dục thế hệ trẻ. Trách nhiệm ấy thể hiện ở việc nêu gương trong chấp hành pháp luật, trong tham gia các hoạt động chính trị – xã hội, cũng như trong thái độ nghiêm túc, chuẩn mực đối với các sự kiện chính trị quan trọng của đất nước.
Một nội dung quan trọng khác là trang bị cho giáo viên khả năng lồng ghép các nội dung về bầu cử, quyền công dân, dân chủ và pháp luật vào quá trình dạy học và giáo dục học sinh. Thông qua việc tích hợp linh hoạt, phù hợp với đặc thù môn học và cấp học, giáo viên góp phần đưa các giá trị dân chủ từ lý luận vào thực tiễn giáo dục, giúp học sinh tiếp cận một cách tự nhiên, sinh động và hiệu quả.
Thông qua đội ngũ giáo viên, các giá trị dân chủ xã hội chủ nghĩa không chỉ được truyền đạt bằng tri thức, mà còn được thể hiện thông qua thái độ, hành vi và chuẩn mực sư phạm. Chính sự thống nhất giữa lời nói và việc làm của người thầy góp phần hình thành niềm tin, ý thức trách nhiệm và thái độ tích cực của học sinh đối với các vấn đề chính trị – xã hội, qua đó khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của giáo viên trong công tác tuyên truyền bầu cử trong ngành Giáo dục.
Đối với cán bộ quản lý giáo dục: bảo đảm định hướng chính trị và hiệu quả tổ chức thực hiện
Cán bộ quản lý giáo dục là lực lượng giữ vai trò lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác tuyên truyền bầu cử trong các cơ sở giáo dục. Với vị trí là cầu nối giữa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước với thực tiễn hoạt động giáo dục, cán bộ quản lý có trách nhiệm đặc biệt trong việc bảo đảm sự thống nhất giữa định hướng chính trị và quá trình triển khai cụ thể trong nhà trường.
Đối với đội ngũ cán bộ quản lý, công tác tuyên truyền bầu cử trước hết tập trung vào việc quán triệt sâu sắc các quan điểm, chủ trương của Đảng và quy định của pháp luật về bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp. Việc nắm vững nội dung, yêu cầu và nguyên tắc của công tác bầu cử là cơ sở để cán bộ quản lý thực hiện đúng vai trò chỉ đạo, định hướng, bảo đảm mọi hoạt động tuyên truyền trong đơn vị diễn ra đúng mục tiêu, đúng quy định và thống nhất về chính trị.
Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền đối với cán bộ quản lý cần chú trọng nâng cao năng lực tổ chức, điều hành, kiểm tra và giám sát việc triển khai tuyên truyền bầu cử trong cơ sở giáo dục. Điều này bao gồm việc xây dựng kế hoạch phù hợp, phân công nhiệm vụ rõ ràng, kịp thời phát hiện và chấn chỉnh những biểu hiện lệch hướng, hình thức hoặc thiếu hiệu quả trong quá trình thực hiện.
Một yêu cầu quan trọng là bảo đảm công tác tuyên truyền bầu cử được triển khai đúng định hướng chính trị, đúng pháp luật và phù hợp với đặc thù của môi trường giáo dục. Cán bộ quản lý cần kết hợp hài hòa giữa yêu cầu chính trị và tính sư phạm, giữa kỷ cương và dân chủ, nhằm tạo sự đồng thuận, thống nhất trong đội ngũ cán bộ, giáo viên và học sinh.
Thông qua vai trò lãnh đạo, quản lý, cán bộ quản lý giáo dục góp phần xây dựng môi trường dân chủ, kỷ cương, trách nhiệm trong nhà trường, qua đó tạo điều kiện thuận lợi để công tác tuyên truyền và tổ chức bầu cử được triển khai an toàn, nghiêm túc và hiệu quả. Đây là yếu tố quan trọng bảo đảm sự thành công của cuộc bầu cử, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng giáo dục chính trị – tư tưởng trong ngành Giáo dục nói chung.
Ý nghĩa tổng hợp của tiếp cận theo nhóm đối tượng
Việc điều chỉnh nội dung tuyên truyền bầu cử theo từng nhóm đối tượng trong ngành Giáo dục không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả trước mắt của công tác tổ chức bầu cử, mà còn mang ý nghĩa chiến lược, lâu dài trong việc xây dựng văn hóa dân chủ trong môi trường học đường, bồi dưỡng công dân có bản lĩnh chính trị, ý thức pháp luật và trách nhiệm xã hội. Thông qua quá trình này, các giá trị dân chủ xã hội chủ nghĩa được hình thành, củng cố và lan tỏa bền vững, gắn liền với mục tiêu giáo dục toàn diện con người Việt Nam trong giai đoạn mới.
Tiếp cận phân hóa đối tượng giúp công tác tuyên truyền bầu cử trong ngành Giáo dục vừa bảo đảm tính thống nhất về chính trị, tư tưởng và định hướng, vừa phát huy được tính linh hoạt, phù hợp về nội dung và phương thức triển khai đối với từng nhóm chủ thể tham gia. Sự kết hợp hài hòa giữa thống nhất và đa dạng này là điều kiện quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục chính trị – tư tưởng trong nhà trường, đồng thời góp phần bảo đảm cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp diễn ra dân chủ, đúng pháp luật, an toàn và thành công.
Kết luận
Bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026–2031, việc phát huy đầy đủ vai trò của học sinh, giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là yêu cầu tất yếu, có ý nghĩa quyết định đối với hiệu quả công tác tuyên truyền bầu cử trong ngành Giáo dục. Thông qua việc điều chỉnh nội dung và phương thức tuyên truyền, giáo dục ý thức dân chủ phù hợp với đặc điểm của từng nhóm đối tượng, ngành Giáo dục không chỉ góp phần bảo đảm cuộc bầu cử diễn ra dân chủ, đúng pháp luật, an toàn và thành công, mà còn khẳng định vai trò là thiết chế nền tảng trong xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa.
BVK
